In ongeveer tweeënhalf uur rijden we met de touringcar van Utrecht via Malden naar Duisburg om Museum Küppersmühle te bezoeken. Het museum is een indrukwekkend industrieel gebouw. De grote graansilo in het midden van het complex is imposant in de architectuur opgenomen. Vanaf de expositieruimte op de begane grond omhoogkijkend zie je de volledige hoogte van de silo, een metershoge grote vrije ruimte. Het duizelt me.
In het museum zijn drie etages met moderne kunst te bewonderen. Op elke etage is de ene kant van het gebouw via een loopbrug door de monumentale silo met de andere zalen verbonden, zodat je tijdens het dwalen door het museum elke keer de grootsheid van het pand beleeft.
Weil ich Mensch bin
We krijgen een rondleiding door de overzichtstentoonstelling van het werk van Martin Assig (1959) ‘Weil ich Mensch bin’. Hij combineert beeld en taal in zijn tekeningen en schilderingen. De ene keer met een knipoog, de andere keer confronterend. Bijzonder vond ik het werk waarbij hij de omtrek van een mensfiguur volledig uit zinnen vorm heeft gegeven. Lang kijk ik naar het ruimtelijk werk van Abraham David Christian, een tot cirkels gevormde doorlopende lijn van brons, met de uiteinden onzichtbaar aan elkaar verbonden. Geen begin, geen eind, alleen de omwentelende beweging.
Kiefer
Eén zaal is volledig gewijd aan Anselm Kiefer. Hier hangen vier werken die van de vloer tot het plafond reiken. Er is één werk dat in jn beleving een samenvoeging van schilder- en beeldhouwkunst vormt in die zin dat verf, cement en zand dik en ruw zijn aangebracht en de afbeelding een omvangrijke ruimte verbeeld waardoor dit schilderij de schilderdiscipline ontstijgt.
Na de rondgang door dit museum heb ik ruimschoots inspiratie opgedaan en enorm veel zin om zelf aan de slag te gaan en nieuwe vormen en werkwijzen uit te proberen. Maar we gaan door. De touringcar brengt ons comfortabel naar Essen. Koffie en stroopwafels, een sappige mandarijn, druk gepraat en gezellig gonzend geroezemoes.
Museum Folkwang
In Museum Folkwang in Essen bekijken we de overzichtstentoonstelling van de Amerikaanse Helen Frankenthaler (1928-2011). Ze heeft groot werk gemaakt en durfde in haar tijd al enkel een paar flinke gekleurde vormen op een reusachtig doek te zetten en te besluiten dat haar werk daarmee af was. Gefascineerd kijk ik naar een schildering op papier waar alleen de rechter hoek een groot paars grillig vlak heeft. Ik moet aan de geleerde begrippen van de afgelopen les ruimtelijk denken: zie ik hangen, zie ik vallen? Het vlak drukt duidelijk naar beneden, ik voel het gewicht en zwaarte van het kleurvlak.
De suppoosten in Duitsland lopen in grote getale door de museumzalen, streng controlerend of de tas niet te groot is en of je niet te dicht bij het kunstwerk staat om de verfdikte of de kleurovergangen te observeren. Maar na twee keer te zijn aangesproken weet ik welke afstand toelaatbaar is.
De expositie over de expressionisten pakken we ook nog mee en hier hangen veel werken van Kirchner, Nolde en Paula Modersohn – Becker. De kleur en compositie van een vroege Jawlensky treft me: een man loopt door een donker bebost landschap. Het zichtpunt is van boven, je kijkt als toeschouwer vanuit de boomtoppen.
Ook andere werken met een horizon bovenin het doek trekken mijn aandacht. Observerend besef ik dat het de schilder kans biedt om de grond en begroeiing van het tafereel te schilderen. Als toeschouwer beleef ik dat ik in het landschap opgenomen ben en er deel van uitmaak. De donkere zee van Nolde met woest overslaande en schuimende golven, ik dein mee in het pulserende water.
In de centrale hal hangt een live camera gericht op de bezoekers, die de opgenomen beelden vertraagd projecteert. Wachtend op het verzamelen voor de terugrit spelen en bewegen we met een groep studiegenoten voor de camera en gieren het uit van de pret wanneer we onszelf vertraagd terugzien.
Al met al een gezellige en echt nuttige dag. Het is zó leuk en interessant om met allemaal leergierige kunstliefhebbers door de zalen te struinen, samen te observeren en analyseren en elkaar op mooie markante werken te wijzen. Je ziet zoveel meer als je met anderen naar hetzelfde werk kijkt. Voldaan rijden we door het donker weer naar Malden en Utrecht.
Lucia van Waveren (eerste jaar)